Δευτέρα 12 Οκτώβρη. Ώρα για ένα απλό νοητικό πείραμα. Κατ’ αρχήν με την απλή, αριθμητική μορφή του. Είναι ενθύμιση των δυνάμεων του 2.
Έστω ότι έχετε έναν κόκκο άμμου βάρος ενός χιλιοστού του γραμμαρίου. Αυτόν τον μικρούτσικο κόκκο άμμου αρχίζεται να τον αναδιπλασιάζεται (αδιάφορο το πως). 1 κόκκος – 2 κόκκοι – 4 κόκκοι – 8 κόκκοι… Κάνετε αυτόν τον απλό διπλασιασμό διαδοχικά 30 φορές. Τι θα πάρετε στο τέλος; Θα πάρετε έναν πέτρινο όγκο βάρους 1,073 τόνου.
Ας πούμε ότι συνεχίζεται τον διπλασιασμό ακόμα 5 φορές (σύνολο «κύκλων»: 35) θα φτάσετε στους 34,359 τόνους. Κι αν κάνετε 5 ακόμα αναδιπλασιασμούς (σύνολο «κύκλων»: 40) θα έχετε έναν συμπαγή λόφο βάρους 1.100 τόνων! (478.261 κυβικά μέτρα συμπαγούς πέτρας). Με φιλότιμη προσπάθεια και 5 ακόμα αναδιπλασιασμούς (σύνολο «κύκλων»: 45) θα προκύψει ένας όγκος συμπαγούς πέτρας (πάνω από 15 εκατομύρια κυβικά μέτρα, δηλαδή) όσο 6 πυραμίδες του Χέοπα! (Αυτά από τον αναδιπλασιασμό για 45 «κύκλους» ενός κόκκου άμμου βάρους ενός χιλιοστού του γραμμαρίου…)
Ας πούμε τώρα ότι είναι πιθανό ότι αυτός ο μικρός κόκκος άμμου του ενός χιλιοστού του γραμμαρίου έχει κάτσει στο λαιμό σας. Είναι τόσο μικρός που δεν φαίνεται, πρέπει όμως να υπάρξει μια «επιστημονική» γνωμοδότηση για το αν υπάρχει. Ο μόνος τρόπος είναι να ληφθεί με μπατονέτα απ’ τον λάρυγγά σας ένα ξύσμα – όμως ακόμα κι αν είναι εκεί ο κόκκος δεν υπάρχει τρόπος να εντοπιστεί. Ο μόνος τρόπος είναι να αναδιπλασιαστεί τόσες φορές ώστε να φτάσει σ’ ένα εντοπίσιμο πέτρινο μέγεθος, η ύπαρξη του οποίου θα δηλώνει ότι πράγματι είχατε έναν κόκκο άμμου στο λαιμό σας.
Πόσες φορές πρέπει να αναδιπλασιαστεί ο κόκκος για να φτάσει σε ένα πέτρινο μέγεθος εντοπισμού του; Αν μπορούμε να «δούμε» (επιστημονικά πάντα) τον 1,073 τόνο πέτρας, τότε αρκούν οι 30 αναδιπλασιασμοί. Αν χρειαζόμαστε περισσότερους τόνους πέτρας για να συμπεράνουμε «α, νάτον τον παλιοκόκκο», τότε θα πρέπει να κάνουμε 35, 40, 45… μπορεί και 60!
Αλλά όχι. Με 1,073 τόνο είμαστε εντάξει. Μόνο που μπορεί ο κόκκος να είναι ακόμα μικρότερος. Μπορεί να είναι ένα δεκάκις χιλιοστό του γραμμαρίου. Τότε, για να φτάσουμε στον 1,073 τόνο που μας επιτρέπει μιαν απόφανση θα πρέπει να του κάνουμε όχι 30 αλλά 40 αναδιπλασιασμούς.
Μόλις προσπαθήσαμε – και ελπίζουμε να καταφέραμε – να σας δείξουμε το πως δουλεύει το θρυλικό τεστ PCR (polymerase chain reaction / αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης). Ο κόσμος νομίζει πως όταν του σκαλίζουν τον λαιμό ή τα ρουθούνια βγάζουν από εκεί «κάτι» που, ύστερα, το βάζουν στο μικροσκόπιο… και λένε «α, να, υπάρχει» ή «μπα, δεν βλέπω τίποτα»… Το πρώτο μεταφραζόμενο σαν «θετικό δείγμα» (δηλαδή «κρούσμα», δηλαδή «θάνατος είναι οι κάργιες που κτυπιούνται…»), το δεύτερο σαν «αρνητικό δείγμα»… Καμμία σχέση!
Αυτό / αυτά (ιοί γενικά…) που σέρνονται έξω απ’ την αναπνευστική δίοδο είναι τόσο ελάχιστου μεγέθους ώστε δεν φαίνονται. Πρέπει να διπλασιαστούν και να ξαναδιπλασιαστούν και να ξαναδιπλασιαστούν έτσι ώστε να φτάσουν σε μια κλίμακα «απόφανσης» του «ναι» ή του «όχι». Πρέπει να φτάσουν, ας πούμε, στην κλίμακα του 1,073 τόνου· αν το αρχικό μέγεθος του «γενετικού στόχου» (μπορεί να είναι DNA ή RNA) είναι ένα χιλιοστό του γραμμαρίου.