Ο υπαρκτός καπιταλισμός

Δευτέρα 20 Δεκέμβρη>> Ποιος να το θυμάται άραγε; Πριν πάνω από ένα χρόνο, στις 21 Νοέμβρη του 2020, κάτω απ’ τον τίτλο Προμελέτη 1 γράφαμε ανάμεσα στα άλλα κι αυτό:

… Αν, λοιπόν, κάποιος προσπαθήσει να κρατήσει και την βεβαιότητα της υψηλής φονικότητας / επικινδυνότητας του covid, και το αίτημα «περισσότερων μ.ε.θ.» είναι πολύ πιθανό (για εμάς βέβαιο!) ότι χάνει κάτι απ’ τα βασικά (και μαζί του ΟΛΑ τα βασικά αυτής της καπιταλιστικής εκστρατείας θανάτου / σωτηρίας): το ότι, δηλαδή, η υψηλή φονικότητα του covid είναι μια προσχεδιασμένη δημαγωγική τρομο-εκστρατεία που έχει δοκιμαστεί ήδη άλλες δυο φορές τα τελευταία 15 χρόνια με ιούς γρίπης, με στόχο να αναδιαρθρώσει τόσο ριζικά τα συστήματα υγείας ώστε, ενδεχομένως, να απομείνουν απ’ αυτά … μόνον οι «εντατικές»! Δεν θα επανέλθουμε αναλυτικά μιας και αυτό το έχουμε τονίσει ήδη, αλλά μια υπενθύμιση είναι απαραίτητη: κανείς δεν δίνει σημασία στο γεγονός ότι σε πολλά κράτη τα δημόσια συστήματα υγείας ουσιαστικά ΕΚΚΕΝΩΝΟΝΤΑΙ «εξαιτίας» του φονιά covid· ούτε κανείς ασχολείται με το ποιάς φανερής καπιταλιστικής τάσης είναι τμήμα, οργανικό μέρος, αυτή η φονική ΕΚΚΕΝΩΣΗ!

ΑΝ ο covid ΔΕΝ είναι ο φονιάς που μας λένε· ΑΝ η τρέχουσα κλινική ιατρική ΔΕΝ μπορεί να προσφέρει σε ηλικιωμένους ασθενείς με ήδη σοβαρά προβλήματα υγείας τίποτα άλλο πέρα από έναν θάνατο στην εντατική καθυστερημένο για μερικές ημέρες (αλλά καταλογογραφημένο επιτήδεια σ’ ένα κιτάπι θανάτου χρήσιμο για διάφορους σκοπούς)· κι ΑΝ, τελικά, ΔΕΝ ήταν καθόλου αναγκαίο, υπό νορμάλ και λογικές συνθήκες αντιμετώπισής του covid, να φτάνουν τόσοι στις πόρτες των νοσοκομείων… με δυο λόγια ΑΝ δεν είχε χρησιμοποιηθεί η τρομοκρατία σαν μέθοδος τεχνητής αύξησης της ζήτησης (ιδού, λοιπόν, η πολιτική οικονομία!) τότε είναι πιθανό ότι ακόμα και «λειψά», «ελλειμματικά», «προβληματικά» από πάρα πολλές και καθημερινές πλευρές δημόσια συστήματα υγείας σαν το ελληνικό θα τα έβγαζαν πέρα. Εν τω μεταξύ η απαίτηση του να γίνει, επιτέλους, όντως δημόσιο και έντιμο αυτό το σύστημα θα παρέμενε πάντα εύλογη, έγκυρη (και συγκρουσιακή…)

Συνεπώς (λέμε) ο ιστορικός διαλεκτικός υλιστής οφείλει να γνωρίζει αν έχει μπροστά του μια τρομακτική έκρηξη ενός ηφαιστείου που απλώνει ένα τεράστιο σύννεφο σκόνης πάνω από μεγάλο μέρος του πλανήτη (οπότε τα «λειψά», «ελλειματικά», «προβληματικά» συστήματα υγείας αποδεικνύονται πρώτα πρώτα ανεπαρκή για τις περιστάσεις) ή μια τρομακτική προμελετημένη εκστρατεία τεχνο-πολιτικής καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης που απλώνεται πολύ μακρύτερα απ’ τα δημόσια συστήματα υγείας, σε άλλες περιοχές της κοινωνικής ζωής (και της κρατικής εξουσίας), πρακτικά σε όλες… Οφείλει να γνωρίζει αν έχει μπροστά του την αντιμετώπιση μιας αυθεντικής φυσικής καταστροφής (και τις ανεπάρκειες σ’ αυτήν την αντιμετώπιση) ή αν έχει μπροστά του την «φυσικοποίηση» της καπιταλιστικής «δημιουργικής καταστροφής», με πολιορκητικό κριό την ήδη τερατώδη βιομηχανία της υγείας… και σημαία έναν κορονοϊό…

Υποθέτουμε πως όποιος θέλει να καταλάβει την σοβαρή διαφορά ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο την καταλαβαίνει· ακόμα κι αν οι διατυπώσεις μας είναι συνοπτικές… Αν δεν μπορεί να ξεχωρίσει τι είναι τι τότε, λυπούμαστε, ακόμα και παρά την θέλησή του, συμμετέχει σ’ αυτήν την «φυσικοποίηση»!

Η εκκένωση των δημόσιων συστημάτων υγείας (και, ως ένα βαθμό, και των ιδιωτικών / ιδιωτικοποιημένων με την μορφή που απέκτησαν σαν απομιμήσεις των δημόσιων) και η μετατροπή τους σ’ αυτή τη φάση σε «συστήματα μιας αρρώστιας» (σε μεγάλο βαθμό σε «συστήματα του μύθου μιας αρρώστιας) ήταν τόσο εκρηκτική, τόσο βίαιη, τόσο ορατή και, ταυτόχρονα, τόσο «πολυχειροκροτημένη» στα τέλη του 2020, ώστε το να μιλήσουμε για το τέλος της κλινικής (με την έννοια του γενικού, μαζικού νοσοκομείου που υπήρξε δημιούργημα των αντιλήψεων περί δημόσιας υγείας της επαναστατικής αστικής τάξης στον 19ο αιώνα και έφτασε στον 20ο στην φορντική / ταιηλορική ολοκλήρωσή του) έγινε ένα ακόμα (αιρετικό) εργατικό καθήκον μας. Οπωσδήποτε η εκκένωση δεν ήταν ελληνικό φαινόμενο∙ ήταν κοινή εξέλιξη σε αρκετά κράτη του δυτικού καπιταλισμού (οπωσδήποτε του ευρωπαϊκού).

Θα έπρεπε να έχει διαβάσει κάθε ενδιαφερόμενος τα manual για την «ιατρική του 21ου αιώνα» που κυκλοφορούν εδώ και πολλά χρόνια είτε από «επώνυμους ειδικούς / μελλοντολόγους», είτε από τις εταιρείες της βιομηχανίας της υγείας 4.0, είτε από φιλόδοξα και ευαγή ιδρύματα του είδους “παγκόσμιο οικονομικό φόρουμ”…  συνήθως με τις υπογραφές όλων αυτών μαζί… Όμως ακόμα κι αν δεν το είχε κάνει έγκαιρα (… είμαστε «κολληματίες» που παρακολουθούμε και τέτοια ζητήματα εδώ και καμμιά 30 χρόνια, έτσι δεν είναι;) θα ήταν τουλάχιστον αρκετό να κοιτάει ο καθένας τις πραγματικές αλλαγές χωρίς τις τσίμπλες της τρομοεκστρατείας στα μάτια του. Έτσι ώστε να βλέπει.

Χρειαζόταν και κάτι ακόμα: μια καλή ιστορική / διαλεκτική συνείδηση, και καθόλου ο χρήσιμος επαρχιωτισμός της εθνικής ιδεολογίας. Το ελληνικό δημόσιο σύστημα υγείας (ε.σ.υ.) έχει την δική του μικρή (σε σχέση με άλλα αντίστοιχα ευρωπαϊκά) ιστορία∙ έχει τις δικές του ιδιαίτερες αδυναμίες απ’ την αρχή και παραμορφώσεις στη συνέχεια∙ μισο-αναπτύχθηκε και «κλαδεύτηκε» μέσα σε συγκεκριμένες κοινωνικές και ιδεολογικές αντιλήψεις και θεσμίσεις∙ απαλλοτριώθηκε απ’ τις big pharma και την ιδιωτική ιατρική με απόλυτα «ελληνικό τρόπο»∙ συνεπώς είναι μεν ένα (καθυστερημένο χρονικά) τμήμα / δείγμα του δυτικού κράτους πρόνοιας, αλλά είναι υποχρεωμένο να κουβαλάει τα μεγάλα του κουσούρια ΜΑΖΙ με τις γενικές καπιταλιστικές τάσεις της κρίσης / αναδιάρθρωσης. Πράγμα που σημαίνει ότι χρειάζεται μεγάλη προσοχή για να ξεχωρίσει κανείς τα μεν (τα «εθνικά ελαττώματα») απ’ τις δε (τις γενικές καπιταλιστικές τάσεις) και να διακρίνει τις δεύτερες πίσω και μέσα απ’ τα πρώτα. Ειδικά σε ιστορικές περιόδους σαν αυτή που έχει πέσει τώρα στα κεφάλια μας.

Ενώ, λοιπόν, την εκκένωση (την αναγγελία του τέλους της κλινικής λέμε) μπορούσε ο καθένας να την ακουμπήσει, να την αγγίξει, και στο ελλαδιστάν, ΜΟΝΟ αν έφευγε-απ’-το-χωριό, αν ασχολούνταν με το τι-γίνεται-αλλού (στην ιταλία, στη γερμανία, στη γαλλία, στην αγγλία…) θα μπορούσε να εντοπίσει τα γενικά χαρακτηριστικά της τάσης, άρα και την στρατηγική σημασία της (μέσα στην ευρύτερη καπιταλιστική αναδιάρθρωση). Διαφορετικά, στην καλύτερη περίπτωση, θα νόμιζε πως έχει να κάνει απλά με μερικά απ’ τα χρόνια κουσούρια του ελληνικού ε.σ.υ., οπότε θα ξανάπαιζε την χιλιοπαιγμένη διαχρονικά «μουσική»: … λεφτά για την υγεία κι όχι την αστυνομία…

Σωστό μεν αλλά εκτός ιστορικών εξελίξεων.